Θεωρείται ο
κορυφαίος δημοσιογράφος στην Πορτογαλία αλλά και ο πιο πολυδιαβασμένος συγγραφέας
στη χώρα του. Ο δρ. José Rodrigues dos Santos, παρουσιαστής του κεντρικού δελτίου ειδήσεων της δημόσιας
τηλεόρασης της Πορτογαλίας (RTP), παρακολούθησε από κοντά τις εκλογές του Ιανουαρίου του
2015 στη χώρα μας. Και τα όσα μας λέει ο - γεννημένος στη Μοζαμβίκη το 1964 -
συνάδελφος (δύο από τα βιβλία του, «Επιχείρηση Κιότο» και «Η Φόρμουλα του Θεού»
κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Λιβάνη), αλλά και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο
(Universidade Nova) της Λισαβόνας, τον οποίο συναντήσαμε στην πορτογαλική
πρωτεύουσα, αποδεικνύουν ότι «διαβάζει» την ελληνική πραγματικότητα.
Στον Νίκο Χιδίρογλου
Έχετε ταξιδεύσει στην Ελλάδα, έχετε δει με τα μάτια σας τι έχει συμβεί εδώ, παρακολουθείτε τις εξελίξεις. Βλέπετε ομοιότητες, με αυτά που συμβαίνουν στην Πορτογαλία;
Οι δύο χώρες
έχουν πολλές ομοιότητες στις οικονομίες τους. Αδύνατη βιομηχανία, δεν
επενδύονται κεφάλαια και έχουν ισχυρή τουριστική βιομηχανία. Και θα έλεγα ότι
είναι βέβαιο πως και οι δύο θα βγουν αργά ή γρήγορα από το ευρώ. Οι διαφορές
φαίνεται πως εντοπίζονται στο χαρακτήρα των ανθρώπων. Οι Πορτογάλοι είναι
ήσυχοι, οι Έλληνες θορυβώδεις. Εμείς απεχθανόμαστε τον εξτρεμισμό, οι Έλληνες
είναι πιο χαλαροί με αυτόν.
Είστε συγγραφέας, γνωστός παγκοσμίως. Τα βιβλία σας έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, μεταξύ άλλων είκοσι γλωσσών. Σας έχει δώσει η Ελλάδα έμπνευση;
Ένα από τα μυθιστορήματά
μου έχει τίτλο «Το χέρι του διαβόλου και έχει ως θέμα την οικονομική κρίση. Η
πλοκή στρέφεται γύρω από μια νομική διαδικασία που ξεκίνησε το Διεθνές Ποινικό
Δικαστήριο, στη Χάγη, εναντίον των υπεύθυνων για την κρίση - κι εδώ
καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται για μυθοπλασία, ε; Η ιστορία ξεκινά στην Αθήνα,
όπου ο ήρωάς μας, ο Τομάς, αντιμετωπίζει ένα βίαιο πλήθος και σώζει ένα παιδί
από τις φλόγες μιας καιόμενης τράπεζας. Οπότε, ναι, η Ελλάδα ήταν πραγματικά μια
έμπνευση.
Είστε ο κεντρικός παρουσιαστής ειδήσεων της δημόσιας τηλεόρασης στην Πορτογαλία. Μπορεί μια δημόσια τηλεόραση στις μέρες μας να είναι πραγματικά ανεξάρτητη;
Ναι, μπορεί.
Απαιτεί γενναίους και έξυπνους δημοσιογράφους, ετοιμότητα να αντιμετωπιστεί η
πολιτική πίεση, ακεραιότητα, πολλή εσωτερική δύναμη, ετοιμότητα για αίμα και
δάκρυα και, τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό, υποστήριξη από τον Τύπο. Αλλά τα καταφέραμε στην Πορτογαλία, οπότε είναι δυνατόν. Ωστόσο, μια χώρα πρέπει να έχει
συγκεκριμένες αστικές ποιότητες ώστε να καταστήσει την απόλυση καλών
δημοσιογράφων ένα τόσο μεγάλο σκάνδαλο, που στην πραγματικότητα αυτό να
αποτρέπει τους πολιτικούς από το να το κάνουν.
Υπάρχουν στην εποχή μας πολλές
εναλλακτικές πηγές πληροφόρησης. Μπορεί η παραδοσιακή δημοσιογραφία σε ημέρες
οικονομικής κρίσης να επιβιώσει της πρόκλησης;
Πορευόμαστε
σε καιρούς αλλαγών στα ΜΜΕ. Πολλές εφημερίδες αναπόφευκτα θα κλείσουν, αλλά θα
υπάρχει πάντα κάποιος χώρος για παραδοσιακούς δημοσιογράφους. Το διαδίκτυο δεν
είναι μια αξιόπιστη πηγή πληροφοριών, καθώς είναι γεμάτο φήμες, ανακριβείς
πληροφορίες και μαύρη προπαγάνδα που διενεργούν συγκεκαλυμμένα τα πολιτικά
κόμματα και η ανάγκη για επαγγελματίες δημοσιογράφους που επαληθεύουν τις
ειδήσεις και εγγυώνται την ακρίβειά τους, πάντα θα υπάρχει.
Είστε αισιόδοξος για την Ευρωπαϊκή
Ένωση; Κάποιοι ισχυρίζονται ότι ο ριζοσπαστισμός θα υπονομεύσει την ειρήνη και
τις ελευθερίες μας. Είναι ο ευρωσκεπτικισμός μια ριζοσπαστική προσέγγιση;
Ας μην
συγχέουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση με το ευρώ. Η ΕΕ είναι μια επιτυχής υπόθεση, καθώς
δημιουργήθηκε για να εγγυηθεί ότι δεν θα γίνονταν άλλοι πόλεμοι στην Ευρώπη και
το πέτυχε. Το ευρώ, όμως, είναι μια προφανής αποτυχία. Οι δύσκολοι καιροί μας
οδηγούν σε κοινωνικά και πολιτικά πειράματα, που γενικότερα φέρνουν
καταστροφικά αποτελέσματα. Αλλά, υποθέτω ότι είναι στην ανθρώπινη φύση να
γίνονται ανόητα λάθη όταν επικρατεί πανικός. Το ευρώ είναι προορισμένο να
σπάσει και κάποιες χώρες, η Ελλάδα σίγουρα και πιθανώς και η Πορτογαλία, θα
ήταν καλύτερα έξω από αυτό. Θα είναι δύσκολο, αλλά, όπως λένε Γερμανοί
οικονομολόγοι, είναι καλύτερα μια φρίκη χωρίς τέλος από ένα φρικτό τέλος… Και
να ξεκινήσουμε ξανά από την αρχή.
Ποια είναι η συμβουλή σας για ένα
νεαρό δημοσιογράφο;
Κανείς δεν θα έπρεπε να είναι δημοσιογράφος σήμερα χωρίς καλή
γνώση οικονομικών. Κάνουμε πολλά λάθη διότι δεν αντιλαμβανόμαστε πως λειτουργεί
η οικονομία και μπερδεύουμε τις
επιθυμίες μας με την πραγματικότητα. Αυτό συνήθως προοιωνίζεται καταστροφή. Ως
δημοσιογράφοι, οφείλουμε να κατανοήσουμε την οικονομία, ώστε να μπορούμε να επεξηγήσουμε
καλύτερα στο κοινό. Ένα ενημερωμένο κοινό, είναι ένα κοινό που είναι
δυσκολότερο να ξεγελαστεί από τους πολιτικούς.
ΠΗΓΗ: εφημερίδα «Η ΑΞΙΑ»
